حتما به اهمیت یک برنامه و طرح ابتدایی در خصوص هر پروژه‌ای، واقف هستید؟ اگر شروع هر نوع رشته و زمینه‌ای باتوجه به وجود نقشه اولیه در خصوص عملیات نباشد، مطمعنا در مراحل بعدی کار، فرد دچار خطاهای متعددی خواهد شد که اصلاح و از بین بردن آن مشکلات و خطاها، با مشکلات زیادی مواجه می‌شود. البته علاوه بر مشکلات موجود در ساخت، هزینه‌های زیادی نیز تحمیل مجریان و کارفرمایان اجرایی خواهد شد. پس برای اینکه چنین مشکلاتی به‌وجود نیاید از یک برنامه و نقش اجرایی در این زمینه استفاده می‌شود.
مجموعه پادیرمانا این‌بار با معرفی نقشه اجرایی به میان مخاطبان عزیز آمده است تا مشخصات این نوع نقشه را بازگو کرده و اهداف مربوط به طرح این نقشه را به‌طور کلی موردبررسی قرار دهد.
اهمیت وجود نقشه اجرایی
نقشه اجرایی و اهمیت آن
نقشه اجرایی چیست؟ جزو مهم‌ترین و اصلی‌ترین بخش در پروسه معماری می باشد که باید توجه ویژه‌ای به آن‌ها صورت گیرد. یعنی به‌عبارتی این نقشه‌ها، آینده ساخت‌وساز را هدف قرار می‌دهد و نتیجه نهایی ساختمان را به تصویر خواهد کشید. اجرای اصولی و برنامه‌ریزی شده ساختمان و مراحل ساخت و ساز با وجود نقشه اجرایی از مراحل طراحی تا ساخت نهایی در گرو اهمیت به این نقشه اولیه است که باید طبق اصول و مقررات خاصی صورت گرفته باشد. از نقشه اجرایی به‌عنوان راهنما و مشاور مسیر نیز یاد می‌شود. تهیه نقشه‌های ساختمانی در 2 فاز است که اهمیت هریک از فازها به نوبه خود، بسیار موردتوجه است و عدم وجود یک فاز، تاثیر منفی بر فاز دیگر و حتی نتیجه نهایی در ساختمان‌سازی خواهد گذاشت.
فاز یک در معماری شامل، طرح اولیه و کلیِ نقشه‌های مرتبط با آن است که آماده شده و برای اخذ مدارک و مجوزهای لازم به شهرداری ارائه می‌شود و نقشه‌های فاز دو در خصوص بررسی جزئیات و موارد مهم دیگر است. با این تعاریف مشخص می‌شود که هرجا، نامی از نقشه اجرایی برده شود، توجه به این دو فاز در الویت قرار دارد. معماران و مهندسین باتجربه در تمام زمینه‌ها اعم از ساختمان و تاسیسات باید طبق اصول و قواعد خاصی این نقشه‌ها را تنظیم کرده و به ناظران و مجریان کار تحویل دهند.
اهمیت وجود نقشه اجرایی
تاثیرات مثبت نقشه اجرایی
موارد موثر در نقشه اجرایی
مجری مربوط به پروژه، با توجه به فازهای دوگانه به اجرای اصول و مقررات پروژه اقدام می‌کند و ناظر نیز طبق عنوان خود، نظارت و هماهنگی مقررات با آیین‌نامه‌ها را به‌عهده خواهد گرفت. در حالت کلی می‌توان به این نتیجه رسید که تمام عوامل دخیل در پروژه، به وجود نقشه اجرایی به‌نوعی نیاز دارند.
نرم‌افزارهای نقشه‌کشی مختلف مانند اتوکد در تهیه نقشه اجرایی مورداستفاده قرار می‌گیرند. البته استفاده از مدل‌سازی اطلاعات BIM در نقشه‌های ساختمانی با توجه به نقشه‌های سه‌بعدی نیز اهمیت بسیار زیادی دارد. تمام عوامل موجود در پروژه اجرایی باید علو و دانش کافی برای تفسیر و خواندن مطالب نقشه اجرایی را داشته باشند تا یک ساخت‌وساز با نتیجه قابل‌توجهی به‌پیش رود. عدم نبود نقشه اجرایی باعث می‌شود که یک ساختمان در پروسه ساخت، هیچ‌گونه مقرراتی را رعایت نکند و به‌علت عدم رعایت قوانین هزینه‌های ثانویه سرسام‌آور شود.
نقشه‌های اجرایی شامل چه مواردی است؟
نقشه‌های مهم اجرایی شامل موارد مختلفی هستند که اگر به هریک از آن‌ها اهمیت ویژه‌ای داده شود می‌توان گفت؛ که ساختمان اصول و قواعد خود را رعایت کرده است و پایان کار نیز به آن داده خواهد شد. این موارد شامل گزینه‌های زیر است،
نقشه معماری، نقشه تاسیسات مختلف در ساختمان مانند تاسیات برقی، نقشه سازه و تاسیسات مکانیکی از جمله نقشه‌های مهم در این خصوص است.
- نقشه معماری
همان‌طور که از نام این نوع نقشه مشخص است، درارتباط با مشخصات کلی ساختمان اعم از پلان‌ها، نماهای داخلی و خارجی و بخش‌های مختلف در ساختمان است که توسط یک مهندس و با تایید نظام مهندسی نهیه خواهد شد.
- نقشه تاسیسات برقی
مکان و نوع سیم‌کشی در این نقشه موردتوجه قرار می‌گیرد. محل پریزها، آنتن‌ها و فونداسیون مختلف نیز در این نقشه وجود دارد. مهندس محاسب عمران بعد از تایید و صلاحیت نظام مهندسی اقدام به تهیه این نقشه می‌کند.
- نقشه سازه
سازه از جمله مصالح و ابزاری است که در یک ساختمان وجود دارد و باید از مقاومت و نوع مصالح اطلاعات کلی به‌دست آورد تا در مراحل بعدی ساخت و ساز، مشکلاتی به‌وجود نیاید. جزئیات موردتوجه در هر قسمت از سازه از جمله، تیرها، ستون مورد توجه است که این مورد نیز توسط مهندس محاسب عمران و با صلاح دید نظام مهندسی تهیه و اجرا خواهد شد.
نقشه فاز یک اجرایی
- نقشه تاسیات مکانیکی
در این نقشه نیز درباره مکان‌های مختلف لوله گذاری که به‌منظور آبرسانی گرم و سرد به ساختمان مورد توجه است، استفاده خواهد شد. علاوه بر تامین آب‌گرم و آب سرد، تمام سرویسهای بهداشتی، سیستم‌های مختلف سرمایشی و گرمایشی و سیستم‌های تهویه نیز در این نقشه مورد توجه قرار خواهند گرفت.
نقشه‌های اجرایی فاز 2 مواردی را در خود جای داده‌اند که شامل گزینه‌های زیر است:
- نقشه‌های طبقات که به تفکیک هر طبقه با مقیاس 1:50 موردتوجه است
- نقشه مکان پلان که مقیاس 1:100 دارد.
- نقشه برای خرپشته که مقیاسی در حدود 1:50 دارد.
- نقشه بام، مقاطع طول و عرض و کلیه نماها که مقیاس تمام آن‌ها در حدود 1:50 است
- و در نهایت نقشه‌هایی که بسیاری از جزئیات ساختمان و سازه را موردتوجه قرار می‌دهند که حداقل مقیاس 2:50 را دارند.
اهمیت برخی از نکات در نقشه اجرایی
مواردی که در نقشه اجرایی مهم هستند و بعد از اعمال آن موارد یک نقشه کیفیت و اعتبار لازم را خواهد داشت، شامل موارد زیر است،
- ممهور شدن نقشه و امضای آن، توسط مهندسین و محاسبین مرتبط
- درج علامت‌های مختلف اعم از شمال و جهات‌های مختص به قبله
- استقرار ساختمان‌های مختلف، پیاده‌روها، خیابان‌ها و تمامی مسیرهای موجود
- وجود هماهنگی و تطابق نقشه‌های سازه با درزهای انقطاع، بادبندها و ستون‌ها
- تطابق نقشه‌های مختلف در تاسیسات برق و مکانیک با نقشه معماری
- مشخص‌سازی اندازه و ابعاد ساختمان در خصوص نورگیرها و موارد مختلف
- اجرای طرح فضای سبز و موارد مربوط به محوطه‌سازی
- نقشه مربوط به طبقات مختلف که شامل پلان‌های مرتبط با مبلمان، سقف کاذب و کف‌سازی است.
- ابعاد و اندازه پله‌ها و تعداد آن‌ها و مواردی در خصوص پاگردها
- موارد مرتبط با سرویسهای بهداشتی و آشپزخانه
نقشه اجرایی فاز 1
جمع‌بندی
نقشه اجرایی چیست؟ نقشه اجرایی پروژه در حالت کلی شامل موارد ذکر شده در این مطالب بود و تا جایی که امکان داشت در این خصوص توضیح داده شد. افراد می‌توانند با رعایت موارد ذکر شده در مطالب بالا، یک نوع ساخت و ساز اصولی داشته باشند و خیال خود را از هر بابت راحت کنند.
