بدون شناژ، مقاوم سازی ساختمان به راحتی انجام نمی شود. در گذشته ساختمان های قدیمی با مشکلاتی با کیفیت ناکافی مواجه بودند . در آن موقع ساختمان ها را می توان به دو دسته تقسیم کرد. ساختمان های بنایی از خشت و خاک و سیمان و … که در آن اسکلت و کلاف بندی و سیستم باربری جانبی وجود ندارد و ساختمان هایی که کلاف ساختمانی از بتن یا فلز و سیستم بار جانبی در آن به کار برده شده است. در آن دوران مقرراتی وجود نداشت یا الزام چندانی برای اجرا در نظر گرفته نمی شد. قصد داریم . در این مقاله به شما اطلاعاتی مختصر اما آموزنده در مورد مقاوم سازی ساختمان های بدون شناژ می دهیم.
شناژ چیست؟
می توان گفت شناژ به معنای زنجیر کردن است و علاوه بر این با نام کلاف نیز شناخته می شود. شناژ در ساخت و ساز ساختمان برای اتصال تمام فونداسیون ها یا پی ها به یکدیگر ایجاد می شود. شناژ برای اتصال پی و فونداسیون های عمودی استفاده می شود و به صورت عمودی روی آجر و سایر مصالح چیده شده است. وجود شناژ در ساختمان باعث می شود که اضلاع مختلف ساختمان در یکپارچگی کار کنند و تمامی نشست ها در ساختنمان یکپارچه شود. بدین ترتیب نیروهای وارده (مانند زلزله و باد) به یک نقطه وارد نمی شوند، بلکه در تمام سطوح ساختمان پخش می شوند و در نتیجه قدرت نیرو به یک نقطه کاهش می یابد و موجب جلوگیری از آسیب به ساختمان خواهد شد. رایج ترین شناژ نوع بتی آن است البته معمولا در ساختمان های مختلف با استفاده از مصالح مختلف (مانند تیر آهن، میله گرد، تیرهای چوبی و …) با توجه به ماهیت ساختمان ساخته می شود.
شناژ ها به چند صورت عمودی، مورب، افقی و پنهان استفاده می شود. ستون های فونداسیون افقی شناژ طوری به هم متصل شده اند که به جهت اینکه تنش وارده بر سازه در یک نقطه متمرکز نشود. شناژ افقی بهترین انتخاب برای محافظت در برابر ارتعاشات لرزه ای است گرچه بهترین انتخاب برای ساختمان های چند طبقه شناژ، شناژ عمودی است. برای شناژ مورب می توان 20 سانتی متر شناژ در نظر گرفت و از 25 سانتی متر شناژ نباید افزایش یابد. باید در نظر داشته باشید در صورتی که برای اجرای اصولی شناژ باید از متخصصان این حوزه و مهندسان ناظر کمک نگیرید، شناژ نمی تواند استانداردهای لازم را برآورده کند.
انواع شناژ
انواع شناژ شامل شناژهای عمودی، افقی، مخفی و مورب می باشند.
شناژ عمودی: برای اتصال شناژ افقی استفاده می شود. در واقع سازه شناژ عمودی از پایین به فونداسیون و از بالا به شناژ افقی متصل است و برای ساختمان های ضد زلزله مورد استفاده قرار می گیرد. ذکر این نکته ضروری است که شناژ عمودی با شناژ افقی متفاوت است و همیشه یک اصل اساسی در معماری نیست، ممکن است برخی از ساختمان ها شناژ عمودی نداشته باشند اما استفاده از آن زمانی که از شناژ افقی استفاده شود ضروری می باشد.
شناژ افقی: به اتصال بین ستون های فوندانسیون گفته می شود که باعث شده برای جلوگیری از تجمع فشار در یک نقطه، نیروی وارد شده در تمامی بخش های فونداسیون پراکنده شود. این شناژها دو نیروی وارد شده از سوی ستون های عمودی فونداسیون ها کششی و نیروی حاصل از وزن ساختمان را تحمل می کند. همچنین به کار گیری مصالح کاربردی و اندازه گیری دقیق در ساخت شناژ بسیار حائز اهمیت می باشد.
شناژ مورب: استفاده از شناژ مورب به دلیل این که معمولا زمین به زلزله واکنش نشان می دهد، علاوه بر شناژ افقی نیز ضروری است. ساختار مورب شناژ به گونه ای است که جهت مهارسازی کناف میلگرد گذاری قسمت پشتی ساختمان قرار می گیرند و تا قسمت زیرین پی ادامه می یابد.
شناژ مخفی: شناژ های مخفی برای سقف تیرچه بلوک اجرا به کار می روند. این نوع شناژ برای دهانه های بلندتر از 4 متر و با فاصله 2 متر از هم استفاده می شود. سازه های مخفی شناژ از دو میلگرد استفاده می کنند، یکی در بالا و دیگری در پایین بخش. شناژ سقف معمولاً با فاصله حداقل 10 سانتی متر از هم قرار می گیرد.
مقاوم سازی سقف های طاق ضربی بدون شناژ
ساختار ساختمان قدیمی درک لازمه مقاوم سازی ساختمان بدون شناژ است. استفاده از سقف های طاق ضربی بسیار مهم است زیرا معمولاً لا استفاده از عملیات جوشکاری ویژگی های اصلی دوام و استحکام کششی فولاد را برای افزایش مقاومت ساختمان ها در برابر زلزله نشان می دهد. بنابراین بهترین انتخاب برای سقف های طاق ضربی آجرهای فشاری و تیرآهن هستند. اما مشکل اینجاست که یکپارچه نبودن ساخت های طاق ضربی نمی تواند دوام لرزه ای خوبی از خود نشان دهد. در اینجا استفاده از شبکه میلگرد در سقف بهترین راه حل است و برای برداشتن نازک کاری سقف نیز باید از ملات سیمان، سرامیک و موزاییک استفاده شود.
تقویت ستون
در گذشته از ستون ها در ساختمان های مختلف قدیمی استفاده می شد و به این علت که متاسفانه ستون ها مقاومت و عملکردی را که باید، ارائه نمی کردند، در این زمان برای استحکام بخشی ساختمان بدون شناژ از صفحات سرتاسری استفاده می شود. به این ترتیب می توان از روش ژاکت بتنی استفاده کرد که به افزایش مقاومت برشی، پیچشی و خمشی ستون کمک می کند. اینگونه است که ساختمان های فولادی در حضور ستون ها در برابر زلزله بهتر مقاومت می کنند. علاوه بر این، استفاده از فولادهای دو نبشی در قسمت های بالایی و پایینی تیر می تواند اتصال را تقویت کند تا از ریزش سقف در هنگام استفاده از ستون به طور کلی جلوگیری شود. ورق های زیر سری و رو سری بهترین گزینه برای اتصال خورجینی به شمار می رود.
ژاکت بتنی چیست؟
به لایه ای از بتن، میلگردهای طولی و خاموت های بسته ژاکت بتنی گفته می شود. پوشش بتنی مقاومت برشی و خمشی ستون را افزایش می دهد و موجب شکل پذیرتر شدن ستون می شود. استفاده از پوشش بتنی بستگی به شرایط دارد و می تواند در اطراف ستون یا قسمتی از ستون اجرا شود. تقویت دیوارهای برشی و تقویت پی ساختمان متداول ترین کاربرد ژاکت بتنی می باشد.
مقاوم سازی ساختمان با ژاکت بتنی به این صورت انجام می شود که با افزودن میلگردهای اصلی و ریختن مجدد بتن، اجزای ضعیف مانند تیرها، ستون ها، دیوارهای برشی و حتی پی ساختمان را تقویت و می کند. هدف از این روش تبدیل، کاهش ظرفیت تغییر شکل اعضای ناکارآمد و ضعیف سازه و افزایش مقاومت کلی سازه است.
در پایان اشاره می شود که شناژ به عنوان نقش بسیار مهمی در ایمن سازی منازل در برابر بلایای طبیعی مانند زلزله دارد و یکی از مهمترین قسمت های فونداسیون محسوب می شود که برای اتصال پی های عمودی به یکدیگر استفاده می شود. . امروزه کامپوزیت FRP و پوشش بتنی از جمله روش های اصلی مقاوم سازی ساختمان های قدیمی غیر شناژ هستند. با این حال، مقاوم سازی یک ساختمان بدون شناژ نیز به کیفیت مصالح آن مربوط می شود و ژاکت بتنی می تواند بهترین گزینه برای مقاوم سازی یک ساختمان غیر شناژ باشد. اگر بخواهیم به گزینه ی دیگری به عنوان راه حلی برای جبران ضعف بتن فکر کنیم، ورق های فولادی را می توان جزء بهترین گزینه ها باشد. البته دیوارهای برشی می توانند سختی سیستم سازه را نیز از بین ببرند تا بتوان از میلگردها با دقت بیشتری نسبت به مقاوم سازی سازه ای غیر شناژ استفاده کرد.
